Waterverontreiniging
Het zorgveld
Geneesmiddelen zijn voor veel verzekerden essentieel voor hun kwaliteit van leven. Ze dragen bij aan het stimuleren van hun gezondheid of het behandelen van ziektes. Medicijngebruik heeft echter ook nadelige effecten voor het milieu en de leefomgeving. Medicijnresten, afkomstig uit urine en ontlasting, komen terecht in grond- en oppervlaktewater. Bovendien worden ongebruikte (vloeibare) medicijnen nog steeds via de gootsteen of het toilet weggespoeld, wat bijdraagt aan waterverontreiniging. Ook de productie van geneesmiddelen heeft nadelige effecten op het klimaat en het milieu. Daarom richt de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 zich onder andere op het verminderen van de milieubelasting die voortvloeit uit het gebruik van medicatie. Als ondertekenaar van de Green Deal Duurzame Zorg heeft CZ groep als zorginkoper voor 4,1 miljoen verzekerden de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op het zorgveld.
Beleid
CZ groep zet zich in om effecten van waterverontreiniging in de waardeketen te verminderen en volgt daarbij de afspraken die gemaakt zijn in de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 ten aanzien van waterverontreiniging. Deze afspraken zijn direct gebaseerd op de EU-doelstelling om alle verontreiniging omtrent medicijnresten tot nul terug te dringen en richten zich onder andere op het voorkomen van impact met gepast voorschrijven en afleveren, inname van ongebruikte medicatie en mogelijkheden tot heruitgifte, het verminderen van lozing van röntgencontrastmiddelen en bewustwording bij medicijnontvangers. Daarnaast zullen wij de samenwerking blijven zoeken in het kader van het overheidsinitiatief ‘Ketenaanpak medicijnresten uit het water’. De reikwijdte van ons beleid is beperkt tot de zorgaanbieders in het kernwerkgebied van CZ groep. Zorgverzekeraars, het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP), de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) en de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) zijn belangrijke stakeholders in het verminderen van problemen en kunnen elk vanuit hun positie een waardevolle bijdrage leveren.
In ons inkoopbeleid voor 2024 is opgenomen dat we verwachten dat zorgaanbieders zich aan de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 committeren. Wij gaan daarom het gesprek over verduurzaming aan met deze zorgaanbieders. Zo maken we ambities, verduurzamingsdoelstellingen en acties bespreekbaar. Daarnaast geeft het ons een instrument om zorgaanbieders te stimuleren om met verduurzamingsdoelstellingen aan de slag te gaan. In 2024 zullen we een nieuw beleidsstuk Zorg ontwikkelen, waarin we de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) vereisten integreren. Binnen CZ groep is de Directeur Zorg verantwoordelijk voor de uitvoering van het beleid.
Maatregelen en middelen
CZ groep heeft diverse maatregelen genomen en beschikbare middelen aangewend om vervuiling en verontreiniging aan te pakken. Al deze initiatieven vloeien voort uit de afspraken in de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 en het daaruit voortgekomen uitvoeringsplan van Zorgverzekeraars Nederland. Vervuiling door medicijnresten en de materiële impact van waterverontreiniging maken onderdeel uit van de gestelde doelen. Zorgverzekeraars, aanbieders van medisch-specialistische zorg, apotheken, farmaceuten en huisartsen zijn belangrijke stakeholders in het verminderen van problemen.
In 2023 hebben we tijdens inkoopgesprekken met zorgaanbieders maatregelen voor het bestrijden van waterverontreiniging besproken. Daarnaast hebben we ook aandacht besteed aan het creëren van bewustwording bij verzekerden. In de Week van Ons Water voerden we richting onze verzekerden campagne om verzekerden bewust te maken van het feit dat schoon, veilig en voldoende water niet vanzelfsprekend is. Daarom vroegen we vanuit CZ groep aandacht voor het reduceren van medicijnresten in ons oppervlaktewater.
Ook maken we daar waar mogelijk bij hulpmiddelen de keuze voor duurzame alternatieven, zo ook met preferente geneesmiddelen. Daarnaast slaagden we in 2023 erin om met groothandels en apotheken de afspraken rond houdbaarheidsdata aan te scherpen, zodat medicijnen langer kunnen worden uitgegeven en apotheken en groothandels minder hoeven te vernietigen. Uiteraard zonder op kwaliteit in te boeten.
In 2023 is geïnvesteerd in scholing van onze zorginkopers via e-learnings, gesprekshandreikingen en verdiepingssessies, zodat wij beter in staat zijn gesprekken met zorgaanbieders te voeren over duurzaamheid. We reikten de CZ-zorgprijs voor duurzaamheid uit, waarmee we een podium geven aan best practices. De eerste prijs ging specifiek naar een initiatief wat bijdraagt aan tegengaan van waterverontreiniging, namelijk het Martini Ziekenhuis. Zij hebben een toilet ontwikkeld dat contrastvloeistof filtert van de urine en daar de grondstoffen weer terugwint. Ook voerden we gesprekken in de sectoren met de grootste milieu-impact. Verder stemden we uitvoeringsplannen met brancheorganisaties af, zodat zij elkaar kunnen versterken. Inkopers gingen met zorgaanbieders de dialoog aan over ambities, kansen en noodzakelijke verbeteringen op het gebied van duurzaamheid, waaronder de belangrijkste verduurzamingsacties met de meeste impact op reductie van waterverontreiniging. In deze gesprekken sluiten we zoveel mogelijk aan bij de sector specifieke uitvoeringsplannen die zijn opgesteld door de brancheorganisaties, zodat eensluidende boodschappen elkaar kunnen versterken.
Doelen
CZ groep heeft zich aangesloten bij de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 en volgt de doelen op het gebied van medicijngebruik. We leveren binnen de reikwijdte van ons kernwerkgebied en positie een bijdrage om afspraken te maken met zorgaanbieders. Zo zetten zorgaanbieders in op het gepast voorschrijven en gepast afleveren van noodzakelijke medicijnen en het bevorderen van therapietrouw en juist gebruik van zorg door de patiënt. In de situatie dat er sprake is van gelijke werking, met oog voor individuele patiëntkenmerken, worden zorgaanbieders gevraagd de voorkeur te geven aan de minder milieuschadelijke optie op basis van afdoende betrouwbare informatie daarover. We maken duurzaamheid en/of milieu-impact zoveel als mogelijk onderdeel van doorontwikkeling en uitvoering van het preferentiebeleid en zorgen voor stimulerende prikkels.