Actuele risico's

Ieder kwartaal stelt de Raad van Bestuur een risicorapportage vast, waarin de ontwikkelingen ten aanzien van de grootste risico’s worden gevolgd. Deze rapportage wordt besproken in de ARC en de RvC. Gedurende het jaar kan door verschillende ontwikkelingen de impact van risico’s op CZ groep veranderen. Net als in 2020, voerden in 2021 de coronagerelateerde risico’s (A t/m C) de boventoon. Hiernaast zijn er ook andere risico’s onder de aandacht geweest (waarvan de belangrijkste D t/m F). In de impactanalyse (zie het figuur) geven we per risico aan wat de impact is en hoe groot de kans op schade is voor CZ groep.

A. Impact corona op het zorgveld (en de toegang tot zorg)

De coronapandemie heeft grote impact op het zorgveld en de toegang tot zorg. In de pieken van de coronagolven wordt de reguliere zorg noodgedwongen afgeschaald en moeten verzekerden langer wachten op zorg, wat kan leiden tot gezondheidsschade door een te late diagnose of behandeling. Voor het zorgveld zelf, komt de druk van de coronapandemie bovenop de al langere tijd bestaande druk van het personeelstekort, met name in het werkgebied van de (gespecialiseerde) verpleegkunde. De tekorten lopen in de pandemische omstandigheden nog verder op door hoge uitstroom en ziekteverzuim, direct of indirect veroorzaakt door corona. Hierdoor ontstaan ook toegangsproblemen in de aansluitende schakels van de zorgketen waar na behandeling in het ziekenhuis uitstroom plaatsvindt zoals revalidatiezorg, eerste lijn, wijkverpleging, verpleeghuizen. Tegelijkertijd staat men voor de uitdaging om alle uitgestelde reguliere zorg in te halen in de perioden dat er minder coronazorg nodig is. Het totaal van omstandigheden levert de acute dreiging van een ‘zorginfarct’ op. Deze dreiging houdt naar verwachting in 2022 aan en mogelijk ook in 2023, gezien de recente opkomst van de Omikron-variant van het virus en de afnemende effectiviteit van de vaccins. CZ groep monitort de ontwikkelingen continu op basis van onder meer informatie uit het veld en de aanvragen voor bemiddeling van onze verzekerden. In de zorginkoopafspraken voor 2022 komen toegang en beschikbaarheid van reguliere zorg nadrukkelijk aan bod. Ook in brancheverband worden de capaciteitsproblemen besproken met ziekenhuizen en andere koepels van zorgverleners. Onze verzekerden begeleiden we zo goed mogelijk naar beschikbare zorg. We werken hiervoor samen met andere zorgverzekeraars en -aanbieders in de Vecozo Monitor Zorgbemiddeling. Verder benadrukken we in het landelijk, politiek en maatschappelijk debat wat nodig is om de zorg op de lange termijn betaalbaar en toegankelijk te houden. Innovatie en scherpe sturing op de inhoud van het verzekerd basispakket zijn hierbij belangrijke aandachtspunten.

B. Financiële impact corona

Zoals omschreven bij de toelichting op de regelingen voor Continuïteitsbijdragen en Meerkosten, de Catastroferegeling en de Solidariteitsafspraken Zorgverzekeraars (zie Impact van coronacrisis), brengt de coronapandemie onzekerheden met zich mee over het financieel resultaat van het verslagjaar. Dit hangt samen met o.m. de hardheidsclausules in de regelingen en de toepassing van de Solidariteitsafspraken Zorgverzekeraars. Daarnaast heeft de pandemie ook impact op de betrouwbaarheid van de zorgkosteninschattingen, zowel retrospectief (wat is de impact van de pandemie op de kosten van 2021) als prospectief (hoe ontwikkelt de pandemie en de bestrijding daarvan zich in 2022 en verder). De geschetste onzekerheden brengen risico’s met zich mee t.a.v. het resultaat van de zorgverzekeraars zelf, de premiestelling van 2022 (die gebaseerd is op zorgkosteninschattingen en de aannames t.a.v. de eigen solvabiliteit) en daarmee op de concurrentiepositie van zorgverzekeraars. Tot slot komen bij de uitvoering van alle regelingen interne operationele risico’s kijken en zijn de zorgverzekeraars afhankelijk van verschillende partijen, onder wie zorgaanbieders en andere zorgverzekeraars. Op alle fronten is vergaande samenwerking en transparantie van deze betrokken partijen nodig. Tegenover de geschetste onzekerheden t.a.v. het financieel resultaat 2021 staan de effecten van de mitigerende maatregelen van de Catastroferegeling (compensatie van de coronakosten indien deze boven een vastgestelde drempel uitkomen), de Solidariteitsafspraken (evenredige verdeling van de corona-gerelateerde kosten en ontvangen compensatie tussen de zorgverzekeraars) en de vergoeding van 85 procent van het verschil tussen het landelijk afgegeven zorgkostenbudget en de werkelijk gemaakte zorgkosten door het Zorgverzekeringsfonds voor 2021. Deze regelingen hebben op landelijk niveau een mitigerend effect. Op individueel verzekeraarsniveau kunnen de effecten van deze regelingen afwijken.

C. Operationele impact corona

Naast de operationele risico’s die de uitvoering en afhandeling van de verschillende coronaregelingen met zich mee brengt (zie Financiële impact coronacrisis), heeft de coronapandemie ook impact op het reguliere proces van zorginkoop. Over 2021 heeft de normale concurrentiële zorginkoop geen doorgang gevonden; we continueerden de afspraken over 2020 in het licht van de aandacht die volledig nodig was voor crisisbestrijding. In 2021 zijn de onderhandelingen voor de inkoop over 2022 wel opgestart maar vonden deze, met name bij de ziekenhuizen, moeizaam doorgang vooral omdat er onzekerheid heerst over de effecten van de pandemie op de reguliere zorg in 2022. Ook zien we dat er bij enkele ziekenhuizen in ons kernwerkgebied onzekere financiële situaties ontstaan. Hier hebben wij als zorgverzekeraar met het grootste marktaandeel van de regio, de taak om samen met andere betrokkenen tot een zorgvuldige aanpak te komen. We voeren hiertoe op bestuurlijk en directieniveau de nodige gesprekken met zowel andere verzekeraars als de betrokken ziekenhuizen om tot oplossingen te komen.

D. Druk op IV-portefeuille

Druk op de Informatievoorziening (IV)-organisatie is inherent aan de verdergaande en snelle digitaliseringsslag die bij financiële dienstverleners als CZ groep plaatsvindt. Onze huidige IV-portefeuille wordt aanzienlijk belast met veelal complexe projecten die soms vertraging oplopen en/of meer capaciteit vergen dan eerder ingeschat. Ook kennen de projecten regelmatig een onderlinge (al dan niet volgorderlijke) afhankelijkheid van elkaar waar potentiële risico’s aan vastzitten. CZ groep heeft in 2021 een nieuwe besturings- en organisatiewijze van de IV-portefeuille geïmplementeerd en een knelpuntenanalyse uitgevoerd waar mitigerende maatregelen uit naar voren zijn gekomen voor de korte en langere termijn.

E. Toename niet-gecontracteerde zorg

In de afgelopen jaren nemen de kosten van niet-gecontracteerde zorg toe. Enerzijds hangt dit samen met de keuze van zorgverzekeraars om geen contracten af te sluiten met zorgaanbieders waarvan de kwaliteit onvoldoende is. Anderzijds zien we dat een toenemende groep zorgaanbieders een contract met een zorgverzekeraar niet meer noodzakelijk en/of wenselijk vindt. Dit constateren we met name bij gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg (GGZ) (inclusief verslavingszorg), wijkverpleging, gespecialiseerde revalidatiezorg en fysiotherapie. Deze ontwikkeling treft alle zorgverzekeraars en is een bedreiging voor het stelsel zoals we dat nu kennen. De rol van zorgverzekeraars als bewaker van zorgkosten en kwaliteit komt in het geding wanneer zorgaanbieders geen contracten meer sluiten en zorgverzekeraars tegelijkertijd geen wettelijke basis hebben om niet-gecontracteerde zorg niet of minder te vergoeden. Naast het negatieve effect van deze ontwikkeling op de kracht van ons inkoopinstrument, kan het ook negatieve effecten hebben op zowel de zorgkosten als de kwaliteit van zorg en zien we dat het fraude in de hand werkt. Wij zetten in op het contracteren van zoveel mogelijk partijen die voldoen aan onze kwaliteitseisen. We slagen daar nog steeds redelijk in (de omvang van de gecontracteerde zorg blijft substantieel). We hebben in de afgelopen jaren diverse maatregelen getroffen om niet-gecontracteerde zorg tegen te gaan, zoals het cessieverbod en de introductie van machtigingen. Richting politiek blijven we aandacht vragen voor het mede oplossen van de trend van niet-gecontacteerde zorgkosten waar minder inzicht en regie op de kwaliteit en kosten van de geleverde zorg mee samenhangt.

F. Toename cybercriminaliteit

Mogelijk gemaakt door de toenemende digitalisering van processen, neemt cybercriminaliteit enorm toe. De werkwijze van criminelen is steeds geavanceerder en de organisatie erachter professioneler. Deze ontwikkeling brengt voor CZ groep operationele en strategische risico’s met zich mee die vragen om een hoge, continue alertheid van al onze medewerkers (‘security awareness’) en een constante doorontwikkeling van onze informatiebeveiliging. Wij treffen op tal van gebieden zowel harde als zachte maatregelen om de kans op schade als gevolg van cybercriminaliteit te beperken. Beveiligingstesten laten zien dat de technische beveiliging op orde is maar niettemin zien we continu doorwerken aan verbeteringen als een vereiste. Onze medewerkers houden we vanuit ons permanente ‘security awareness’-programma doorlopend bewust van de invloed van menselijk handelen op informatiebeveiliging en hun mogelijkheden om de kans op schade te beperken.