Klimaatmitigatie in de gezondheidszorg

Milieuverontreiniging en (de daarmee samenhangende) klimaatverandering brengen ingrijpende gevolgen met zich mee voor onze leefomgeving en gezondheid. Als samenleving kunnen we ons collectief inzetten om onze negatieve impact op milieu en klimaat terug te brengen, zodat de wereld ook voor toekomstige generaties een leefbare plek blijft. CZ groep draagt hier waar mogelijk en impactvol aan bij.

Impacts

Via onze dubbele materialiteitsanalyse (DMA) heeft CZ groep scope 3 broeikasgasemissies in het zorgveld geïdentificeerd als een materieel duurzaamheidsthema waarbij onze ketenactiviteiten in het zorgveld een negatieve milieu-impact hebben die bijdraagt aan klimaatverandering door opwarming van de aarde. Door onze inkoop van zorg dragen wij indirect bij aan deze klimaatverandering.

De zorgsector is verantwoordelijk voor ruim zeven procent van de totale jaarlijkse CO₂-uitstoot in Nederland en heeft daarmee impact op klimaatverandering. Klimaatverandering brengt verschillende risico’s met zich mee, zoals hittegolven en luchtverontreiniging, die op hun beurt weer kunnen leiden tot gezondheidsproblemen als infectieziekten.

Onder meer via de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 (GDDZ 3.0) zet de zorgsector zich in om de CO₂-uitstoot te verlagen en zodoende bij te dragen aan internationale doelen om klimaatverandering tegen te gaan. Zorgverzekeraars kunnen een rol vervullen in de verduurzaming van de zorgsector door CO₂-reductie, circulariteit en een gezonde leef- en werkomgeving te stimuleren in hun zorginkoopbeleid. CZ groep heeft eind 2022 de Green Deal Duurzame zorg ondertekend en zet zich zowel individueel als in brancheverband in door hier invulling aan te geven.

Klimaattransitieplan CZ groep

In ons eerste klimaattransitieplan beschrijven we de stappen die we in de komende jaren op verschillende terreinen gaan zetten op onze route naar een volledig klimaatneutrale bedrijfsvoering in 2050. Ons klimaattransitieplan richt zich op drie werkvelden: onze eigen bedrijfsvoering (inclusief de bijbehorende inkooprol), zorginkoop (het zorgveld in Nederland, zowel voor de Zorgverzekeringswet als de Wet langdurige zorg) en onze beleggingsportefeuille. Uit de dubbele materialiteitsanalyse blijkt dat alleen de scope 3 impact van het zorgveld voor CZ groep materieel is. Daarom wordt in deze duurzaamheidsverklaring alleen specifiek ingegaan op het materiële onderwerp klimaatmitigatie binnen onze zorginkoop.

Als zorgverzekeraar is ons belangrijkste doel het bieden van toegang tot zorg die nodig is tegen een betaalbare en concurrerende premie. Gezien de aard van onze organisatie, dragen onze strategische doelen daarom ook niet direct bij aan het beperken van de opwarming van de aarde, zoals opgenomen in de Overeenkomst van Parijs. Daarbij komt dat wij – gezien het wettelijk kader waarbinnen wij opereren, te weten de Zorgverzekeringswet, en de maatschappelijke opdracht die we hebben als organisatie van openbaar belang – niet de vrijheid hebben om het businessmodel van onze organisatie volledig aan te passen. Wel hebben wij in onze onderliggende strategie vastgelegd dat het werken aan ‘Environmental, Social en Governance’ doelen tot het fundament van onze bedrijfsvoering behoort. Eén van onze ‘ESG’-doelen is het tegengaan van klimaatverandering. Dit houdt in dat we voorlopig de algemene doelen van de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 volgen. Hoewel het doel van de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 zijn voortgekomen uit het Akkoord van Parijs en het Klimaatakkoord, is het nog niet een zorgverzekeraar specifiek reductiedoel met wetenschappelijke onderbouwing. Daarom is nadere verfijning van dit doel nodig om het specifiek op CZ groep van toepassing te maken (zie ook paragraaf 3.2.2.5, Doelen). Ons klimaattransitieplan geeft invulling aan de CO₂-impact, doelen en acties in relatie tot het zorgveld. Het CZ klimaattransitieplan is in 2024 goedgekeurd door het Bestuursteam van CZ groep.

De grootste veranderingen bereiken we samen met de andere zorgverzekeraars door goede afspraken te maken over zorginkoop en contractering. In de werkgroep Verduurzaming Zorgsector van Zorgverzekeraars Nederland (ZN) werken we met de andere verzekeraars aan verschillende projecten die gericht zijn op systeemverandering in de zorg. De ZN werkgroep agendeert dit onderwerp structureel richting collega's die inkoopgesprekken voeren, ten behoeve van verduurzaming en CO₂-reductie binnen het zorgveld. Verder bepalen we, in overleg met verschillende branches, de top 3-5 meest impactvolle verduurzamingsacties (decarbonisatiehefbomen) op het vlak van CO₂-reductie. Alle zorgverzekeraars gaan hierop gelijktijdig sturen. Tot slot trainen we zorginkopers in het voeren van duurzaamheidsgesprekken.

De inzet die wij conform het klimaattransitieplan doen, maakt, tot nu toe, onderdeel uit van de reguliere werkzaamheden van medewerkers. Wel is een beleidsadviseur werkzaam op het gebied van het verduurzamen van het zorgveld en wordt er vanuit het team Sustainability & Reporting ondersteuning geboden. Aanvullend zijn er geen specifieke middelen gealloceerd en verwachten we dat op basis van de nader te identificeren decarbonisatiehefbomen we ons hier nog verder in kunnen ontwikkelen. We monitoren vooralsnog niet wat de effecten van de inzet van de middelen zijn.

Een belangrijke mijlpaal in de uitvoering van ons klimaattransitieplan is het in kaart brengen van onze scope 1-, 2- en 3-emissies in 2024. Deze vastlegging vormt een essentiële basis voor het verder onderzoeken van de impact van deze emissies om vervolgens gericht maatregelen te kunnen inzetten om deze emissies te reduceren.

CZ-beleid

CZ groep ondertekende de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 (GDDZ 3.0). Hiermee committeren we ons aan de ZN-visie op duurzame zorg en aan het bijbehorende Sectoraal uitvoeringsplan van de GDDZ 3.0 voor zorgverzekeraars. De afspraken in de GDDZ 3.0 komen voort uit het akkoord van Parijs en het Nederlandse Klimaatakkoord waarin het zich richt op reduceren van broeikasgassen (klimaatmitigatie).

De kernonderdelen van het sectoraal uitvoeringsplan zijn gericht op klimaatmitigatie en betreffen:

1. Het verduurzamen van het zorgvastgoed;

2. Het toewerken naar duurzame mobiliteit;

3. Het ontdekken en aanpakken van andere CO₂-hotspots.

De bijdrage van zorgverzekeraars aan de verduurzaming van de zorgsector is gericht op het hele zorgveld. Binnen CZ groep is de bestuurder Zorg verantwoordelijk voor de implementatie en de afspraken die CZ groep maakt in relatie tot klimaatmitigatie in het zorgveld.

De GDDZ 3.0 is door een breed spectrum aan stakeholders ondertekend, zoals de Rijksoverheid, branche- en koepelorganisaties, kennisinstellingen, zorgaanbieders, wetenschappelijke (beroeps)verenigingen, Zorgverzekeraars en zorgkantoren, banken, leveranciers, producten en groothandels. Deze partijen zijn essentieel voor de uitvoering van de GDDZ 3.0, waarbij de grootste rol is weggelegd voor zorgaanbieders en producenten. De GDDZ 3.0 is publiekelijk beschikbaar via de site van de Green Deal Duurzame Zorg.

Inzet

Acties voor de zorgverzekeraars uit de sectorplannen, zijn:

• Via zorginkoop en contractering zorgaanbieders en leveranciers aanjagen om te verduurzamen;

• Coördinatie in de verduurzaming van het zorgvastgoed;

• Bijdragen aan kennisdeling;

• Transparante rapportage over duurzaamheid, gericht op resultaten, met oog voor het minimaliseren van administratieve lasten;

• Eigen inkooprelaties met leveranciers inzetten voor verduurzaming.

Vanuit de sectorplannen is er een aantal acties dat specifiek gericht is op CO₂-emissiereductie ten behoeve van klimaatmitigatie. Dit hebben we in onderstaand overzicht uitgewerkt. Nadere specificatie hoe deze acties bijdragen aan het reduceren van CO₂-uitstoot zullen we nog verder uitwerken. 

* We gebruiken de volgende tijdsintervallen binnen de tijdshorizon: korte termijn staat voor de verslagperiode, middellange termijn staat voor het einde van de verslagperiode tot vijf jaar, lange termijn is langer dan vijf jaar.

Kwantitatieve en kwalitatieve informatie over de voortgang van de acties is op dit moment nog niet bekend. Het is daarmee dan ook nog niet bekend wat de behaalde en verwachte emissiereducties zijn. CZ groep zet zich ervoor in (ook gezamenlijk met de andere zorgverzekeraars) om dit in de toekomst wel in beeld te krijgen. Tot nu toe maakt de inzet die wij conform het zorginkoopbeleid doen, onderdeel uit van de reguliere werkzaamheden van zorginkopers. Dit betekent dat er niet specifiek middelen zijn gealloceerd om deze werkzaamheden uit te voeren. Ook wordt nog niet separaat door CZ groep of zorgverzekeraars gezamenlijk gemonitord wat de effecten van de inzet zijn.

Inzet van middelen

De inzet die wij in het zorginkoopbeleid hebben vastgelegd, maakt onderdeel uit van de reguliere werkzaamheden van zorginkopers. Hiernaast is een beleidsadviseur werkzaam op het gebied van het verduurzamen van het zorgveld en wordt er vanuit het team Sustainability & Integrated Reporting ondersteuning geboden. Aanvullend zijn er geen specifieke middelen gealloceerd. We monitoren vooralsnog niet wat de effecten van de inzet van de middelen zijn.

Doelen

Voorlopig volgen we de algemene doelen van de Green Deal Duurzame Zorg 3.0. Zorgverzekeraars hebben zich gezamenlijk gecommitteerd aan deze doelen door de GDDZ 3.0 te ondertekenen, waaronder Doel 3 specifiek gerelateerd aan CO₂-reducatie: een CO₂-reductie van 55% in 2030 ten opzichte van 2018. Hoewel het doel van de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 is voortgekomen uit het Akkoord van Parijs en het Klimaatakkoord, is het nog niet een zorgverzekeraar specifiek reductiedoel met wetenschappelijke onderbouwing. Daarom is nadere verfijning van dit doel nodig om het specifiek op CZ groep van toepassing te maken. 

In 2024 hebben zorgverzekeraars door gezamenlijke inspanningen beter inzicht gekregen in de scope 3-impact van zorgverzekeraars in de zorgketen. Deze schatting is momenteel nog voornamelijk gebaseerd op de scope 1- en 2-uitstoot van zorgaanbieders. Naar verwachting zullen de komende tijd steeds meer scope 3-emissies van zorgaanbieders aan de voetafdruk worden toegevoegd, waardoor de berekeningen steeds betrouwbaarder worden. Op basis hiervan zullen wij samen met andere zorgverzekeraars in 2025 verder werken aan het nader specificeren, waaronder het verder uitwerken van reductiedoelen per decarbonisatiehefboom. Vanuit daar streven we ook naar het monitoren van de reductiedoelen. Daarnaast zullen we daarbij opnieuw naar het basisjaar kijken. Ons doel is om als branche gezamenlijk bij te dragen aan het inzicht in en de vermindering van de CO₂-voetafdruk van de zorgsector. 

Uitstoot

Het aandeel van CZ groep in de CO₂-uitstoot berekening van de zorg (over 2023) is 1.827,60 kiloton CO₂-e. De GHG-intensiteit van de uitstoot bedraagt 0,000146179 ton CO₂e. Dit betekent dat per euro netto opbrengst, zoals vermeld in de geconsolideerde winst- en verliesrekening van de jaarrekening van 2023 onder de post ‘Verdiende premies eigen rekening en bijdragen’, de CO₂-uitstoot van CZ groep deze waarde heeft. 

* Op dit moment zijn de concrete reductiedoelen en het herijken van het basisjaar met betrekking tot de uitstoot van zorgverzekeraars, nog in ontwikkeling. Op basis van deze initiële emissiebepaling zullen wij als zorgverzekeraars in de komende periode, in overleg met onze waardeketen, eerst werken aan het verminderen van de onzekerheid bij de huidige emissiebepaling en het nauwkeuriger vaststellen van de emissiefactoren per zorgsoort. Dit stelt ons vervolgens in staat om concrete reductiedoelstellingen en een herzien basisjaar te definiëren.

* Dit is het eerste jaar van deze duurzaamheidsverklaring, er worden daarom nog geen vergelijkende cijfers gepresenteerd.

** De GHG-intensiteit is berekend door de CO₂-uitstoot van CZ groep te delen door de netto-opbrengsten over 2023, zoals vermeld in de winst- en verliesrekening.

De CO₂-uitstoot die verband houdt met de zorginkoop van zorgverzekeraars is voor alle zorgverzekeraars gezamenlijk berekend over het jaar 2023. CZ groep heeft op basis van deze totaalberekening een doorvertaling gemaakt naar het ‘CZ aandeel’, door de CO₂-uitstootfactor per bestede euro te koppelen aan de financiële gegevens per zorgtype. Dit is gedaan volgens de richtlijnen voor risicoverevening van de basisverzekering. De meest complete data zijn de lasten 2023 zoals opgenomen in de kwartaalstaat van het 2e kwartaal 2024 gehanteerd en daardoor rapporteren we over 2023. De emissiefactoren voor de aanvullende verzekeringen en de Wlz-zorg gefinancierd via het zorgkantoor zijn afgeleid uit de spend-based emissiefactoren van de basisverzekering en op basis van de financiële gegevens gebruikt voor de eigen ramingen (aanvullende verzekering) of financiële gegevens zoals gebruikt voor het verdeelmodel (Wlz). Daarmee is er dus voor deze berekening geen sprake van primaire data.

Onderliggende aannames en methodologieën

De ESRS vereist dat we voor het eerst onze scope 3-emissies in kaart brengen. Voor een zorgverzekeraar komt een zeer groot deel van de uitstoot uit het zorgverleningsproces aan onze verzekerden, de zorginkoop. In 2024 heeft dat geleid tot een samenwerking van de aangesloten zorgverzekeraars in Zorgverzekeraars Nederland om tot een gezamenlijk vastgestelde berekenmethode te komen. Daarnaast is de rekenmethode gevalideerd door Accountancy Platform Zorgverzekeraars (APZ) en aangesloten door PwC. Door de diversiteit in het zorgveld en de beperkte beschikbaarheid van data moesten we schattingen en aannames gebruiken om onze scope 3-emissies van deze zorginkoop te bepalen. Met de ontwikkelingen van CO₂-berekeningen verwachten we onze scope 3 CO₂-uitstoot van onze zorginkoopactiviteiten in de toekomst nauwkeuriger te kunnen bepalen en monitoren. In bijlage 'Onderliggende aannames en methodologieën' zijn de onderliggende aannames en methodologieën verder toegelicht.